(d.1839 - ö.1914)

(1 Mart 1847-1914) Şair ve roman yazarı.

ABD'nin Ohio eyaletinde ilk trafik lambaları kullanıldı.

Enver Bey, paşalığa terfi ettirildi ve Harbiye Nazırı oldu.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 29 Kânunuevvel 329 (11 Ocak 1914) tarihinde Sofya-Belgrat-Çetine Sefaretleri Ataşemiliterliği'ne tayin buyrulmuştur.

Doğu vilayetlerinde ıslahat. Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında imzalanan bu antlaşmayla Osmanlı Devleti doğudaki Ermeni illerinin yönetimini fiilen yabancı müfettişlerin idaresine bırakmıştır. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinin ardından 31 Aralık 1914'te yayınlanan bir fermanla müfettişlikler lâğvedilmiştir.

Türkiye'de ilk uçak postası hizmete girdi.

Muavenet-i Milliye adlı uçağı ile Kahire-İstanbul uçuşu yapan Pilot Yzb. Fethi Bey ve Gözetleyicisi Kıd.ÜstTeğmen Sadık Beyin uçağının 14 Şubat 1914'de Suriye'de Taberiye gölü civarında düşerek şehit olmuşlardır.

Bu ilk hava şehitlerinin anısına İstanbul Fatih-Saraçhane semtinde 1914 yılında bir anıt yapılmasına başlanmış ve anıt 1916 yılında bitirilerek törenle açılmıştır.

İstanbul'da ilk elektrikli tramvay çalışmaya başladı.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 16 Şubat 329 (1 Mart 1914) tarihinde Balkan Harbi'ndeki hidemat-ı hasenesinden dolayı kaymakamlığa terfi etmiştir.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 26 Şubat 329 (11 Mart 1914) tarihinde Fransa Hükümeti tarafından Şövalye Rütbesinden Legion d'honneur nişanı ita kılınmıştır.
Akdeniz Mürettep Kuvvetler Kumandanlığı Kurmaylığı Harekat Şubesi Müdürlüğünde yarbay rütbesindeyken gösterdiği başarılarılardan ötürü şövalye rütbesiyle onurlandırılmıştır.

Osmanlı Devleti ile Sırbistan arasında İstanbul Antlaşması imzalandı.

İngiliz ve Fransız kuvvetleri, Çanakkale'ye çıkarma harekatı başlattı. Kara savaşları başladı.

1912 yılından itibaren Necid kabilelerine mensup bedevîleri "hicre" denilen köy ve kasabalarda iskân eden ve görevlendirdiği hocalarla bunlara dinî eğitim veren İbn Suûd, İHVAN adlı etkili bir askeri gücü de teşkil etmiş oluyordu. Riyad ve çevresinde Vahhâbî-Suûdî hakimiyeti artmaya devam etti. Osmanlı Devleti fiili durumu kabullendi ve Mayıs 1914'te Necid'e vilayet statüsü verilerek Abdülazîz b. Abdurrahman vali tayin edildi.

Balkan Savaşı nedeniyle seçime gidilemedi ve sıkıyönetim ilan edildi. İttihat ve Terakki, 23 Ocak 1913'teki Bâb-ı Âli Baskını ile iktidarı ele geçirdi. Bu şartlarda tek parti düzeninde 1914'te seçime gidildi ve 5. Meclis-i Mebusan üyeliklerinin tamamını İttihat ve Terakki elde etti. Bu parlamento I. Dünya Savaşı boyunca bu haliyle faaliyetlerde bulundu.

Avusturya-Macaristan veliahdı Arşidük Franz Ferdinand Saraybosna'da öldürüldü. Bu olay ile I.Dünya Savaşı başlamış oldu.

Mustafa Kemal, savaş durumunda tarafsızlık politikasının izlenmesini gerektiğini belirten resmi bir yazıyı Harbiye Nezareti'ne gönderdi.

Donanmanın güçlendirilmesi maksadıyla İngiltere'ye sipariş edilerek yapımı tamamlanmış ve son kuruşuna kadar parası ödenmiş olan Sultan Osman ve Reşadiye isimli gemilerimize İngiltere tarafından el konuldu.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan'a savaş ilan etti.

Almanya, Rusya'ya savaş ilan etti.

İtilaf Devletlerine karşı

Osmanlı Devleti ile Almanya arasında gizli bir ittifak antlaşması imzalandı.

Almanya, Fransa'ya, Belçika'ya ve Lüksenburg'a savaş ilan etti.
İngiltere, Almanya'ya savaş ilan ettti.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 22 Temmuz 330 (4 Ağustos 1914) tarihinde Sırbistan Ataşemiliterliği'ne tayin kılınmış ise de Sofya Ataşemiliterliği'ne ipka edilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu Çanakkale Boğazını kapattı.

Karadağ Avusturya-Macaristan'a ve Almanya'ya savaş ilan etti.

Amerikalı Mary Pheps Jacob, sutyen patenti aldı. İlk sutyen pembe bir kurdeleyle birbirine bağlanmış bir çift mendilden oluşuyordu.

Sırbistan Almanya'ya, Avusturya da Rusya'ya savaş ilan etti.

İngiliz donanmasından kaçan "Goeben" ve "Breslau" adlı iki Alman zırhlısı, Çanakkale Boğazı'nda Türkiye'ye sığındı.

Dönemin Osmanlı Devleti kadroları, Alman zırhlıları Goeben ve Breslau'nun, boğazdan geçişlerini temin edebilmek için, "satın alındığı" açıklaması yaptı ve bu gemilere 16 Ağustos'ta "Yavuz" ve "Midilli" adları verildi.

İngiltere ve Fransa, Avusturya-Macaristan'a savaş ilan etti.

Sırplar Avusturya-Macaristan'ı Cer Muharebesi'nde yendi.

Frontiers Savaşı. Almanlar, İngiliz seferi kuvvetlerine ve Fransa'nın beşinci ordusuna karşı bir zafer elde etti.

Avusturya - Macaristan Rusya'ya,
Sırbistan Almanya'ya karşı savaş ilan etti.

Rus Orduları doğu Prusya'ya girdi.

Tannenberg Savaşı: Rus ordusu Almanlar tarafından ağır bir yenilgi aldı.

İtilaf Devletlerine karşı

Alman birlikleri Brüksel'i işgal etti.

Almanlar doğu Prusya'da Ruslara saldırdı. Saldırı, Schlieffen planının bir ihlali, ek olarak başarısızlıktır.

Japonya Almanya'ya ve Avusturya-Macaristan'a savaş ilan etti.

Krasnik Savaşı: Avusturya-Macaristan Rusların dördüncü ordusunu yendi.

Tsingtao Savaşı. İngiliz ve Japonlar Almanların kontrolündeki Tsingato Limanını ele geçirdi.

Yeni Zelanda, Alman Samoa'yı işgal etti. (Daha sonra Batı Samoa olmuştur.)

I. Dünya Savaşı'nda Marne Muharebesi başladı.

Paris'e ilerleyen Alman Birlikleri, Fransız 6. Ordusu'nun karşı saldırısıyla püskürtüldü. İki milyon insanın yer aldığı 6 gün süren muharebede 100 bin insan hayatını kaybetti.

Paris'te Alman ilerlermesi durdu. Schlieffen Planı başarısızlığa uğramış oldu.

Avustralya güçleri Alman Yeni Gine'yi işgal etti.

Güney Afrikalı askerler, Alman güney-batı Afrika'yı istila etmeye başladı.

Kapitülasyonların kaldırılmasından sonra hükümetin ilk çıkardığı yasa, 20 Eylül 1914 tarihli gümrük resminin tadili hakkındaki kanun oldu.

Bu kanun 24 Eylül tarihli temettü vergisinin 30 Eylül tarihiden itibaren yabancılara da uygulanması hakkındadır.

Kapitülasyonların kaldırılmasına bağlı olarak, yürürlüğe konan 3.10.1914 tarihli kanunla gümrük vergileri %11'den %15'e ve 18.05.1915 tarihli diğer bir kanunla da %30'a çıkarılıldı. Gümrük vergilerinin arttırılması ile hazine açısından gümrük gelirlerinde önemli bir artış sağlandı.

İslah-ı Medaris Nizamnamesi yayınlandı.

Kapitülasyonların kaldırılmasının ardından Osmanlıda faaliyet gösteren tüm yabancı postalar kapatıldı.

Kapitülasyonların kaldırılmasından sonra hükümet, 20 Eylül 1330'da (3 Ekim 1914) "İmtiyazat-ı Ecnebiyenin İlgası Üzerine Ecânip Hakkında İcra Olunacak Muameleye Dair Talimatname" ile adli kapitülasyonların kaldırılması sonrasında oluşan yeni durumu milletler arası hukuka uygun olarak düzenledi. Talimat 16 Teşrinsani 1330 (29 Kasım 1914) tarihli karar ile tüm vilayetlere gönderildi.

13 Ekim tarihli "mehakim-i şeriye ve nizamiyenin tefrik-i vezaifi hakkındaki nizamname" ile şeriye mahkemelerinin ve nizamiye mahkemelerinin görevleri ayrılmıştı. Bu nizamname, adalet komisyonlarının çalışmalarının sonucuydu ve bir kaç sene sonra düzenlenecek olan, hukuk-aile kararnamesi ile Osmanlı adli yapısının laikleşmesinde de önemli bir başlangıç olacaktır.

Bu nizamname ile amaçlanan, yabancıların şeri mahkemelerine gitme ihtimalini ortadan kaldırarak "şer'i mahkemelerde yargılanamayız", şeklindeki şikayetlerini bertaraf etmek ve şer'i mahkemelerdeki dini kültürle yetişmiş yargıçlara itirazı önlemekti.

4 Teşrinevvel 1330/17 Ekim 1914 tarihli "Teba-yı Osmaniye ile teba-yı ecnebiye arasında mütevvekkin olup 18 Eylül 1330 tarihinde derdest-i rüyet olan deavinin fasl­ı hasmında takip edilecek usul-ü muhakemeye dair kanun-u muvakkat." ile Osmanlılar ile yabancılar arasında 1 Ekim'den önce ortaya çıkıp, görülmekte olan davaların aynen devam edeceği, ancak kapitülasyonlar kaldırıldığı için istisnai durumların artık göz önüne alınmayacağı kararlaştırıldı.

Burada amaçlanan, yabancılara ait davalarda, konsolosluk memurlarının müdahalesinin kaldırılması gibi "istisnai durumların" ortadan kaldırılmasıydı.

Harbiye Nazırı Enver Paşa, başkumandan vekili (başkumandan padişahtır) tayin edildi.

1914 - 1918 savaşı; Birinci Dünya Savaşı'nda Türk orduları Ruslara karşı, tek başlarına olarak Kafkasya cephesinde; Almanlar, Avusturyalılar ve Macarlarla birlikte Galiçya cephesinde; Bulgar ve Almanlarla birlikte Rumanya cephesinde çarpışmışlardır.

Dârülbedâyi ya da asıl adıyla Dârü'l-bedâyi-i Osmânî, 27 Ekim 1914 tarihinde İstanbul Belediyesi bünyesinde konservatuvar olarak açıldıktan sonra okul hüviyetinden çıkıp bir tiyatro topluluğuna dönüşen; halen İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla varlığını sürdüren sanat kurumu.

Alman amirali Suşon komutasında Karadeniz'e çıkan Yavuz (Goben) ve Osmanlı donanması, Rusların Sivastopol ve Odesa limanlarını bombaladı.

Harbiye Nazırı Enver Paşa ve Bahriye Nazırı Cemal Paşa'nın emri ile gerçekleşen bu olay, Osmanlı Devletinin I.Dünya Savaşına girmiş olduğu anlamına geliyordu ve Türk İmparatorluğu için çok ağır sonuçları olacaktı.

Rusya, Osmanlı İmparatorluğu'na savaş ilan etti.

Ruslarla Doğu Anadolu'da sürdürülen savaşta, Ermeni çeteler, Rus ordusunun yanında yer aldı ve Osmanlı yönetimine karşı silahlı ayaklanma başlattı.

Ermeniler, sivil halkı hedef alan katliamlar yaptılar.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI
Osmanlı Devleti ile İngiltere ve Fransa arasında henüz fiili bir savaş durumu olmamasına rağmen boğaz girişini koruyan tabyalara 3 Kasım 1914 günü ateş açtılar.

Bu bombardıman sırasında, Seddülbahir Kalesi'nin içinde yer alan tabyanın cephaneliği isabet almış ve cephanelikte bulunan "11 ton barut" infilak etti.

Şiddetli patlamalar sırasında tabyada görev yapan askerlerimizden 5 subay ile 81 erbaş ve er şehit olmuştur. Ruhları Şad olsun.

"İlk Şehitler Anıtı"; 3 Kasım 1914 tarihinde hayatını kaybeden askerlerimizin anısına dikilmiştir.

Burdur ve Isparta'da deprem oldu.

Birleşik Krallık ve Fransa, Osmanlı İmparatorluğuna savaş ilan etti.

Kuzeydoğu Hint Okyanusu'nda Cocos Savaşı. Avustralya'nın "Sidney" kruvazörü, Alman "Emden" kruvazörünü yok etti.

Yeşilköy'deki Rus Abidesi yıkıldı.

Osmanlı Devleti, İtilaf Devletleri'ne savaş ilan etti.

11 Kasım1924 tarihinde, Sultan Mehmed Reşad tarafından, bütün Müslümanların Halifenin yanında düşmana karşı savaşa çağrılması anlamına gelen "Cihad-ı Ekber" halka duyuruldu.

İttihat ve Terakki Partisi'nin ileri gelenlerinden Enver Paşa, savaşa Almanya tarafında girilmesinin kazançlı olacağını düşünmekteydi. Rusya ile yıllardır süren savaş, Fransa ve İngiltere ittifak devletlerinin güven vermeyen politikaları yüzünden Almanya'ya daha da yaklaşılmıştı.

Rus donanması, Trabzonu bombaladı.

M.KEMAL ÖZLÜK DOSYASI: 16 Teşrinisani 330 (29 Kasım 1914) tarihinde iki sene kıdem zammı verilmiştir.

Falkland Adaları savaşı. Von Spee'nin Alman kruvazör filosu, kraliyet deniz kuvvetleri tarafından yenilir.

Mesudiye zırhlısı, Çanakkale'de bir İngiliz denizaltısı tarafından batırıldı.

Kapitülasyonların kaldırılmasından sonra 13 Aralık 1914'te çıkartılan "Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasım Şirketlerle Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanun-u Muvakkat" ile, Türkiyede faal olan yabancı şirketler ile ilgili tüm kurallar yeniden belirlendi. Böylece tüm şirketler Osmanlının ticaret ve vergi kanunlarına uymak zorunda olacaklardı.

Mısır, İngiltere himayesinde bir "krallık" haline getirildi ve Osmanlı Devleti'nin hukukuna son verildi.

1914 yılının 15-22 Aralık tarihleri arasında, Sarıkamış yakınındaki Allahuekber dağlarında, Kars'ı Ruslardan geri almak için harekata katılan 60 bin asker donarak öldü.

Başkumandan vekili Enver Paşa büyük bir güçle, Rusları hiç beklemedikleri bir yerden, Allahüekber dağlarından aşarak vurmayı ve Kars‘ı yeniden vatan topraklarına katmayı hedeflemişti.
Allahuekber dağlarının yer yer 2-3 bin rakımlı geçitlerinde ısı sıfırın altında 30 dereceye kadar düşüyordu. Türk askerlerinin büyük bölümü ise çölden gelmişti ve üzerlerinde yazlık üniformalar vardı.

Allahuekber dağları, 37 bin şehit verilerek aşıldı ve Sarıkamış kuşatıldı. Sarıkamış kuşatma harekatı aşırı soğuk ve açlık yüzünden, hedef ele geçirilemeden, 5 Ocak 1915'de sona erdi.

Osmanlı Ordusu bu dağlarda, 60 bini donma sonucu tam 78 bin şehit verdi. Rus birlikleri de bu savaşlarda 32 bin askerini kaybetti.

Yeniköy Mukavelesi ile doğudaki Ermeni illerinin yönetimini fiilen yabancı müfettişlerin idaresine bırakan uygulama, yayınlanan bir fermanla lağvedilmiştir.